Deprem Nedir ve Nasıl Oluşur?

6 Şubat 2023’te yaşadığımız depremle birlikte deprem gerçeğiyle tekrar karşı karşıya kaldık. Bu depremin ardından deprem ile ilgili merak edilen sorular daha sık sorulmaya başladı. Yazımızın devamını okuyarak, depremle ilgili daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

Deprem Nedir?

Deprem; yer sarsıntısı, zelzele ya da seizma olarak bilinmektedir. Deprem, başlangıç noktası yer kabuğunun altında olan ve beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerjinin etkisiyle meydana gelen sismik dalgalanmalar sonucunda yerkabuğunun sarsılması olayıdır. 

Deprem Nasıl Oluşur?

Deprem, yer kabuğunun en üst katmanında yer alan tabakalarda meydana gelen hareketlenmeler sonucu ortaya çıkan doğal bir afettir. Yer kabuğu, dünya yüzeyinin en dış katmanıdır ve milyarlarca yıl boyunca sürekli olarak hareket halindedir. Bu hareketlenmeler sonucu oluşan kırıklar, fay hatları olarak adlandırılır. Fay hatları, yer kabuğunun en üst katmanında bulunan tabakada yer alan kırıkların hareket etmesi sonucu meydana gelir. Fay hatları boyunca gerçekleşen sismik dalgalar, yeryüzünde büyük titreşimlere neden olur ve bu da deprem olarak adlandırılır. Depremler genellikle, aktif fay hatları üzerinde meydana gelir ve bu nedenle deprem riski olan bölgelerde binaların ve yapıların depreme dayanıklı olarak inşa edilmesi önemlidir. Depremler fay hatlarının çatlaması dışında toprak kaymaları, volkanik faaliyetler, nükleer testler ve mayın patlamaları sonucunda da gerçekleşebilmektedir.

Ülkemiz dünyadaki deprem ülkelerinden biri olarak bilinmektedir. Deprem gerçeğinden kaçamayacağımız için deprem öncesi ve sonrası yapılması gerekenler ile ilgili bilgi sahibi olmamız gerekiyor.

Deprem öncesinde evin deprem dayanıklılığı kontrol edilmeli, evlerde devrilebilecek eşyalar sabitlenmeli ve deprem çantası hazırlanmalıdır. Bu noktada “Deprem çantası nasıl hazırlanır?” sorusu sık sık sorulmaktadır. Deprem çantasında yeterli miktarda su, bozulmayacak yiyecekler, ilk yardım çantası, battaniye, düdük ve uyku tulumu gibi ürünler yer almalıdır.

Deprem sonrasında ise deprem çantası alındıktan sonra evden çıkarak, güvenli bir noktalardan birine gidilmelidir. Bu noktada eğer evde gözle görülen ciddi bir hasar ve evin yıkılma riski yoksa evden çıkarken elektrik, su ve gaz vanaları kapatılmalıdır. 

Deprem Türleri Nelerdir?

Depremin oluşmasının farklı nedenleri olduğu için farklı deprem türleri bulunmaktadır. Bu deprem türlerinden 3 tanesini şu şekilde ele alabiliriz;

Tektonik Depremler

Yeryüzünde oluşan depremlerin yaklaşık %90’ını tektonik depremlerden oluşmaktadır. Tektonik hareketler sonucunda meydana gelen depremlere tektonik deprem adı verilmektedir. En yıkıcı deprem türüdür. Ülkemizde gerçekleşen depremlerin çoğu tektonik depremlerdir. 

Volkanik Depremler

Adından da anlaşılabileceği üzere volkanik depremler, volkanların püskürmesi sonucunda meydana gelen depremlerdir. Buna ek olarak magmanın yeryüzüne çıkması esnasında oluşan gazlar da patlamalara sebep olabilmektedir. Bu patlamalar da volkanik depremlere neden olabiliyor. 

Yapay Depremler

Son yıllarda yapılan araştırmalar sonucunda yeraltından petrol ya da kaya gazı çıkarmak için yapılan işlemlerin depremleri tetikleyebileceği ortaya çıkarılmıştır. Meydana gelen yapay depremlerin temel sebebi hidrolik kırılma adı verilen bir yöntem bulunuyor. 

Deprem En Fazla Kaç Saniye Sürer?

Deprem süresi genellikle 1-90 saniye arasında değişmektedir. Ancak 1960 yılında gerçekleşen Büyük Şili Depremi ya da 1960 Valdivia Depremi yaklaşık 10 dakika sürmüştür. Bunun gibi 90 saniyeden daha uzun süren depremler olsa dahi bu depremler istisna olarak değerlendirilmektedir. 

En Büyük Deprem Ne Zaman Oldu?

En büyük deprem 22 Mayıs 1960 tarihinde Şili’de olmuştur. Richter ölçeği ile ölçülen Büyük Şili Depremi ya da 1960 Valdivia Depremi, moment magnitüd ölçeği ile 9,5 büyüklüğüne ulaşmıştır.

Dünyanın en büyük depremleri ile alakalı daha fazla bilgi almak isterseniz “Dünyanın En Büyük 10 Depremi” yazımız okuyabilirsiniz. 

Deprem Şiddetini Ölçen Aletin Adı Nedir?

Depremin şiddetini ölçen aletin adı sismograftır. Deprem şiddetinin belirlenebilmesi için kullanılan ölçek ise Mercalli Ölçeği olarak bilinmektedir.
Bunlara ek olarak Sismoloji ise deprem bilimi olarak bilinmektedir ve depremleri inceleyen bir jeofizik dalıdır.