AHLÂK
Türkiye'de yaygın olarak büyük oranda arabesk, ilkel ve sığ bir zeminde ele alınan bu kavramı yakından tanımak zorundayız. Özellikle bilmek zorundayız demiyorum, tanımak zorundayız. Çünkü bilmekte temas olmayabilir, ancak tanımakta temas vardır. Bu kavramla temasımızın sürekli olması zorunlu bir haldir.
Bir önceki yazımın başlığı olan ERDEM, ahlâk ve edep kavramlarının varlığıyla şekillenir. Bu yazımda Ahlâk kavramını, sonraki yazımda ise edep kavramını ele alacağım.
Tanımla başlayalım. Ahlâk Arapça Hulk kelimesinin çoğuludur. Türkçe karşılığı ise bir anlamıyla yaratılış, başka bir anlamda ise düzenlemedir. Daha dar manada ise ahlâk, toplumsal hayatta, tarihsel süreç içinde tedricen oluşmuş kümülatif normlar bütünüdür. Ahlâk, en genel anlamıyla insanın yaratılıştan gelen doğası ve karakteri olarak tanımlanmaktadır. Bu anlayış, büyük ölçüde erdeme dayalı klasik ahlâk tasavvuruyla da örtüşmektedir. Ahlâkın sözlük anlamı, bu sözcüğün klasik dinî, felsefî ve edebî metinlerdeki kullanımına içkin durumdadır. Klasik sözlükler arasında yapılacak hızlı bir incelemede, ḫ-l-ḳ kökünün temel anlamının taḳdīr yani “bir nesneyi düzgün/ölçülü bir biçimde oranlamak ve ölçümlemek” olduğu konusunda açık bir görüş birliği olduğunu görürüz. Yaratılış yoluyla insana aktarılan ve onun karakterini oluşturan temel yapı, ahlâkın klasik lügatlerdeki tasavvur biçimini yansıtmaktadır. Anlaşılacağı gibi, ḫ-l-ḳ’nın ‘yaratma’ anlamı ile ‘yaratılış özellikleri’ anlamı arasında tematik bir benzerlik ve semantik bir bağ vardır; dolayısıyla ‘yaratmadan ‘yaratılış özelliklerine yani ‘ahlâk’a geçişin makul bir temeli bulunmaktadır.
İnsanların birbirlerinin haklarına saygılı olması, birbirlerine karşı ilişkilerinde ölçülü davranması, sorumluluklarını bilmesi gibi şeyler, toplumsal yaşam düzleminde var olan ihtiyaçların giderilmesinin ve yaşanılır bir toplum modelinin oluşmasının şartlarıdır. İnsanlar bu bağlamda ahlâka zorunlu olarak ihtiyaç duyarlar. Neden böyle davranılması gerektiği sorusunun cevabı ise doğruluğun ve sorumluluğun bunu gerektirdiğidir.
Ahlâk "insanları polisliğe sevk eden fakat sorduğunuzda 'örf adet' olarak nitelendirilen ve zamana göre değişmeyen toplumsal, teolojik, ideolojik kuralların bütünü' olarak tanımlanmamalıdır. Zira "yaratılışa uygun bir iyi olma hali" anlamında ahlâk, "zamanla değişmeyen" şartına bağlıdır. Ancak buradaki bağlılık toplumun "her zaman" belli kurallara göre yaşamını sürdürmesi gerekliliğinden doğar. Kuralsızlığın kural haline geldiği ya da kuralsız bir toplum örneği görülmüş değildir. Ahlâk, bütüncül bir değişim görür mü görmez mi bilinmez ama bence uyguladığı yöntemlerde zamanla değişim görebilir. Ben sosyalitenin bir evrim yaşadığı fikrini, benimsemiş biriyim. Ahlâk kabullerinin zamanla bir seçilim yaşayacağını ve güçlü olanların devam ettiğini, güçsüz olanların kaybolacağı ya da dönüşeceği kanaatindeyim. Toplumsal kurallar değiştikçe "karakteristik yapı" elbette yöntemini değiştirebilir, ancak ahlâkın bir amacı varsa, o hiç değişmeyecektir. Yaratılışta var olan bu "karakteristik yapı" bizim yaşama dönük fiillerimizin belirleyicisidir.
Toplumsal bir yaşam formuna muhtaç olan insanın, fiillerini ahlâk üzerine inşa etmelidir. Ruhumuza içkin olan bu yapının hiçbir zaman bozulmayacağı inancı ile…
Av. Asım POYRAZ
Bünyamin Gökçe 2 Yıl Önce
APTALLIĞIN TEORİSİ Almanya ikinci dünya savaşı sürecinde tarihinin en karanlık döneminden geçiyordu. Masum insanların dükkanları taşlanıyor, kadınlar ve çocuklar zalimce sokak ortasında aşağılanıyordu vb. Genç bir teolog ; Dietrich BONHOEFFER bu zalimliğe itiraz etti ve bu sebeple hapse atıldı. Hapisteyken bu konu üzerine uzun uzun düşündü. Sayısız filozof, şair, fikir adamı ve bilim adamı çıkaran bu kültür nasıl olur da “organize kötülüğün, zalimliğin, korkaklığın, cehaletin ve suçun merkezi” haline gelmişti? Bonhoeffer "sorunun kökeninde kötülük değil aptallık yatıyor" dedi. Hapisteyken yazdığı mektuplarda “Aptallığın yarattığı kötülüğün diğer tüm kötülüklerden daha tehlikeli olduğunun” farkına vardı. Kötülüğü protesto edebilirdiniz, karşı argümanlarla kötülükle mücadele etmeniz mümkündü. Fakat “organize olmuş ahmaklar sürüsüne karşı” yapabileceğiniz hiçbir şey yoktu. Ne protestolar ne zorlama onlara etki etmiyordu. Mantıklı gerekçeler sunduğunuzda da, önce reddediyorlar, reddedemeyecek hale geldiklerinde ise gerçeği önemsizleştiriyorlardı. Aptal insanlar hallerinden memnundur ve saldırıya da hazır haldedirler. Saldırıya geçtiklerinde kötü insanlardan çok daha tehlikeli olurlar... “Bonhoeffer” aptallıkla mücadele edebilmek için önce onun doğasını anlamaya çalıştı: Aptallık bir zekâ problemi değil ahlaki bir problemdi. Entellektüel birikimi olduğu halde aptal olan insanlar vardı. İlk etapta “aptallığın” doğuştan gelen bir maraz olduğu düşünülür, fakat bu da yanlıştı. İnsanlar belli şartlar altında aptallaşıyorlardı, daha doğrusu, başkalarının kendilerini aptallaştırmasına izin veriyorlardı. Yalnız insanlarda bu maraz daha az görülüyordu. Buradan yola çıkarak “Aptallığın” psikolojik değil sosyolojik bir sorun olduğu sonucuna vardı. Güçlerin birisinde toplanması arzusu politik ve dini hareketlerde çok sık rastlanırdı. Aptallık hastalığının bulaştığı yerler böylesi gruplardı. Ahmaklar ve diktatörler arasındaki muazzam korelasyon, ikisini de birbirine ihtiyaç duyar hale getiriyordu. İnsanların ahlaki ve entelektüel birikimleri bir anda yok olmuyordu. Diktatör gücünü arttırdıkça, aptallar o gücün büyüsüne kapılıyor ve bağımsız düşünme yetisini kaybediyordu. Aptallar, gözlerine sokulan tüm gerçekleri inatla reddediyorlardı. Aptallarla konuştuğunuzda bir insanla değil, sloganlarla konuşmaya ayarlanmış bir robotla konu8ştuğunuz hissiyatına kapılıyordunuz. Büyülenmiş gibiydiler… Değil kötülük yaptıklarını, ne yaptıklarını bile bilmiyorlardı. Aptalları bu katatonik uykudan çıkarmanın tek yolu “bağımsız ve özgür olmalarını” sağlamaktı. Ama 9 Nisan 1945 günü sabaha karşı Bonhoeffer'i bir toplama kampının darağacına asarak öldürdüler.... Dolayısı ile “politik ve dini hareketlerde rastlanılan, lidere, ya da diktatöre vecd halinde tapınma aşaması ile” döngü tamamlanmıştı. “Kötülük yaptıklarının da ayırdına varamadan, liderlerinin emrinde, onların istekleri sorgusuz ve vicdan muhasebesi yapmaksızın” yerine getirilmişti. Bu toplumsal aura diktatörlerin varoluş vasadı idi. “Bonhoeffer” toplama kampında asılmadan hemen önce gardiyana “Yaptığımız Herşeyden Sorumluyuz” demişti. Nitekim “Nazizmin kurucuları Hitler ve Goebels” yenilgi sonrası intihar edecekler, cesetleri yakılıp bir nehirde yokluğun karanlığına dökülecektir. “Bonhoeffer” ise, doğruluğu tarih boyunca defalarca kanıtlanan teoremi ile anılıp yüceltilerek saygıyla anılmaya devam ediyor. Alıntı Zahide Engin Uçar
Süleyman Biricik 2 Yıl Önce
Emeğinize ve yüreğinize sağlık