MEVLANA'YI ANLAMAK

Mevlana'nın asıl adı Muhammed Celaleddin'dir. Mevlana ve Rumi de, kendisine sonradan verilen isimlerden. “Efendimiz” anlamına gelen Mevlana ismi Konya'da ders okutmaya basladığı tarihlerde konulmuş. Bu ismi ilk Sems-i Tebrizi ve o dönemde Mevlana'yı sevenler kullanmış, sonrasında adı yerine kullanılan br sembole dönüşmüş. Rumi ise Anadolu demek. Geçmişte Konya Diyar-i Rumi yani Anadolu ülkesinin vilayeti olarak anılıyordu. Ömrünün büyük bir kısmını burada geçiren türbesi hala burada olan Mevlana’nın Rumi olarak çağırılması da buradan gelmekte. 

Şeb-i Arusyazımda O’nun ne kadar büyük bir alim, din adamı ve filozof olduğundan bahsetmiştim. Ölümün ardından 745 yıl sonra bile farklı din, dil, ırk ve coğrafyadan milyonlarca insanı bir araya getirebilmesinin nedeni Allah sevgisini, hoşgörüyü, hiçliği ve İslamiyeti herkesin anlayabileceği şekilde şiir ve hikayelerle anlatmış olması. 

Her Müslüman tasavvuf ile ilgilenmek zorunda değildir ama her tasavvuf ehli İslam’a göre yaşar. Mevlana da tüm hayatını İslam’a ve Kur’an a göre yaşamış ve eserlerini bu çerçevede yazmıştır. Mevlevilik’i ayrı bir din gibi düşünmek tamamen yanlıştır. 

ESERLERİ

MESNEVİ

Mesnevi klasik Doğu edebiyatında bir şiir tarzıdır. Uzun hikayeler ve konular şiir yolunda anlatılmak istendiğinde kolaylık sağlasın diye Mesnevi türü tercih edilirdi. Mesneviler arasında da en bilineni hiç kuşkusuz Mevana’nın Mesnevi’sidir. Kur’an daki ayetleri hikaye yoluyla anlattığı söylenir ve Kur’an’ı Kerim’i anlamaya davet eder. 

Benim Mesnevi ile ilk tanışmam 16 yaşımda oldu. Babamı 15 yaşındayken kanserden kaybetmiştim. Hayatın anlamını sorgulamaya başlamak için çok küçük, hayata kızmak için büyük bir yaştı. Başlı başına bir kaos olan ergenliğe şimdi bir de cevabını kimsenin veremediği onlarca soru eklenmişti. Neden, niçin, nasıl, nerede? Öznesi babam olan sayısız cümle nereye gitsem beni takip eden bir yağmur bulutu misali karartmıştı dünyamı. Birkaç ay sonra O’nunla tanıştım. Nasıl olduğunu bugün bile hatırlamıyorum. Yağmurun ardından çıkan gökkuşağı gibi aydınlatmıştı kalbimi sözleri. 

"Doğrunun ve yanlışın ötesinde bir yer var seninle orada buluşacağız." 

16 yaşımda Mesnevi okumaya başladım. Çok az şey anladım, ama o az bile bana yetti. ‘Bitmek, gitmek, yok olmak’ kavramları ‘başlamak, kavuşmak ve var olmak’ ile yer değiştirmişti. 

“Sen kalbini temizle güzel duygular oraya gelir” der Mevlana. Aşk da işte öyle geldi. 

DİVAN-I KEBİR

Divan şairlerin şiirlerini topladıkları defter anlamına gelir. Divan-Kebir de büyük defter demektir. Mevlana’nın çeşitli konularda söylediği şiirlerin tamamı bu divandadır. Dili Farsça olsa da içinde Arapça, Türkçe ve Rumca şiirler de vardır. 

MEKTUBAT

Mevlana’nın devrin ileri gelenlerine nasihat için yazdığı ve kendisine sorulan soruları cevapladığı mektuplardan oluşur. Mektuplar edebi biçimde değil konuşma dilinde yazmıştır. Mektuplarında "kulunuz, bendeniz" gibi kelimelere hiç yer vermemiştir. 

MECALİS-İ SEB'A (YEDİ MECLİS)

Doğru yoldan ayrılmış toplumların hangi yolla kurtulacağı, Suçtan kurtuluş 

Akıl yolu ile gafletten uyanış 

İnançdaki kudret 

Tövbe edip doğru yolu bulanların Allah’ın sevgili kulu olacakları, 

Bilginin değeri 

Gaflete dalış 

Aklın önemi 

Fihi Ma Fih 

“Ne varsa içindedir” anlamına gelir. Mevlana’nın farklı farklı yerlerde yaptığı sohbetleri içermektedir. Eserde bazı siyasi olaylara da değinilmiştir. Bu nedenle tarihi bir öneme sahiptir. Oğlu Sultan Veled tarafından kitap haline getirildiği düşünülür. 

MEVLANA'YI ANLAMAK

Sevgi ve hoşgörü kavramlarını öyle güzel anlatır ki insanın sadece aklına değil ruhuna da dokunur. Günümüzde halen barışın ve kardeşliğin sembolüdür. Yaratılanı yaradandan ötürü sevmeği öğretir. Hiçbir şeyi inkar etmez ama herşeyi bütünleştirir. 

Mevlana Allah’a kulluk etmeye çokça vurgu yapar çünkü İslâmiyette en yüksek mertebe kulluk mertebesidir. Kulluğu anlayabilmek için önce hiçliği anlayabilmek gerekiyor diye düşünüyorum. 

“Herkes yokluktan korkar. İşte bütün alem bu yüzden yol sapıtmıştır. Halbuki yokluk asıl sığınılacak yerdir.”

Mevlana’nın beni en çok etkileyen sözlerinden biridir. Çölde yaşadığım hiçlik deneyimimi anlattığım yazımın girişinde kullanmıştım. Anlamak, hissetmek ve yaşamak. Her biri için farklı zamanlarda pişmek gerekiyor diye düşünüyorum. Tek bir cümlenin üzerinden sayısız kitap yazılabilecek derinlikteki konular bunlar. 

Bu nedenle inanç, tasavvuf, İslam hakkında okumanın, hissetmenin, anlamanın ve öğrenmenin de sonu yok. İnsan yeter ki iyi niyetle istesin, çaba sarfetsin. İnanıyorum ki, Allah O’nu arayana yolu gösterecektir. 

“Ben size, gizli ve aleni, Allah’dan korkmanızı, 

az yemenizi, az uyumanızı, az söylemenizi, 

günahlardan çekinmenizi, 

oruç tutmaya ve namaz kılmaya devam etmenizi, 

daima şehvetten kaçınmanızı, 

halkın eziyet ve cefasına dayanmanızı avam ve 

sefihlerle düşüp kalkmaktan uzak bulunmanızı, 

kerem sahibi olan salih kimselerle 

beraber olmanızı vasiyet ederim. 

Hayırlısı, insanlara faydası dokunandır. 

Sözün hayırlısı da az ve öz olanıdır. 

Hamd, yalnız tek olan Allah’a mahsustur. 

Tevhid ehline selam olsun.” 

 (Bazı araştırmacılara göre 1182): Mevlana Celaleddin-i Rumi 30 EYLÜL 1207: doğdu.

Asıl adı Muhammed Celaleddin'dir. Mevlana ve Rumi de, kendisine sonradan verilen isimlerdendir. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, şâir müslüman düşünce adamı ve mutasavvıf. Tasavvufta Mevlevî yolunun öncüsüdür. 

Mevlana'nın öğütleri 

- Cömertlik ve yardım etme konusunda akarsu gibi ol

- Şefkat ve merhamette güneş gibi ol

- Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol

- Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol

- Tevazu ve alçak gönüllükte toprak gibi ol

- Hoşgörülülükte deniz gibi ol

- Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol 

-Hz.Mevlana 

Gönlüm dilime dargın, dilim gönlüme 

Gönlüm duygularını anlatamadığı için 

kızarken dilime; 

Dilim anlatamayacağı şeyleri 

düşündüğü için kızıyor gönlüme... 

 Ne zaman gökyüzüne bir nefes, bir dua gönderdin de ardınca ona benzer iyilik görmedin?

Hz.Mevlana 

-Hz.Mevlana 

Kalp denizdir, dil de kıyı. Deniz de ne varsa kıyıya o vurur. 

-Hz.Mevlana 

Hayat bir nefestir, aldığın kadar... Hayat bir kafestir, kaldığın kadar... Hayat bir hevestir, daldığın kadar... 

-Hz.Mevlana 

Kimle gezdiğinize, kimle arkadaşlık ettiğinize dikkat edin. Çünkü; Bülbül güle, karga çöplüğe götürür. 

Kusur bulmak için bakma birine, bulmak için bakarsan bulursun, kusuru örtmeyi marifet edin kendine. İşte o zaman kusursuz olursun. -Hz.Mevlana 

KEŞKE GÜNÜMÜZ İNSANLARI DA MEVLANA GİBİ TEVAZU SAHİBİ OLABİLSE!